Heb jij een interessante vraag op het snijvlak van privacy, cybersecurity en recht? Stuur je vraag naar juridischevraag@security.nl. Elke week geeft ict-jurist Arnoud Engelfriet in deze rubriek antwoord.
Juridische vraag: Ik las dat Apple dit jaar verschillende updates voor AirTags en het Find My Network zal uitrollen om “ongewenste tracking” tegen te gaan. Er waren ook Kamervragen gesteld over stalking met deze dingen. Hoe strafbaar is het om iemand met een AirTag te volgen?
Antwoord: AirTags zijn metalen objectjes die hun locatie doorgeven aan dichtstbijzijnde Apple-apparaten, die dat dan weer met elkaar delen zodat de eigenaar van de tag kan zien waar deze is. Handig als je je autosleutels zoekt, of je afvraagt of je tas nog op kantoor staat bijvoorbeeld. Of juist als je wilt weten waar je al dan niet vermeende vriendin (m/v) is, terwijl die dat niet tegen je wil zeggen. Want zo’n ding is vrij klein, dus als je er niet op bedacht bent dan zie je het ding over het hoofd. Is dat nou strafbaar, zo’n AirTag ongewenst bij iemand verstoppen?
De niet-jurist denkt nu waarschijnlijk aan de term stalking, wat in juridische taal aldus is geformuleerd (art. 285b Strafrecht):
Hij, die wederrechtelijk stelselmatig opzettelijk inbreuk maakt op eens anders persoonlijke levenssfeer met het oogmerk die ander te dwingen iets te doen, niet te doen of te dulden dan wel vrees aan te jagen wordt, als schuldig aan belaging, gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of een geldboete van de vierde categorie.
Allereerst moet er dus sprake zijn van iemand te willen dwingen tot iets (of iemand bang te maken). Daar is niet direct aan voldaan als je alleen maar bijhoudt waar iemand is, de vraag is dan ook altijd met welk doel de stalker dat doet. Wil hij die persoon opsporen en ontvoeren, wil hij zogenaamd toevallige ontmoetingen organiseren, of iets anders?
Ten tweede, en hier belangrijker, is de vraag of je stelselmatig (systematisch) inbreuk maakt op iemands privacy. Je verwerkt hier systematisch iemands persoonsgegevens (locatie van een bekend persoon) en weet zo continu waar die persoon is. Daar is dus wel aan voldaan. Een vraag die dan wel bij sommige lezers opkwam, is of het daarbij uitmaakt dat het slachtoffer wéét dat ze wordt gevolgd. Deze discussie hadden we eind 2020 bij structureel stiekem filmen. Het is al langer vaste jurisprudentie dat je iemands privacy kunt schenden door een handeling die pas later uitkomt:
[Het Hof zei dat een] gedraging uitsluitend dan als inbreuk makend op de persoonlijke levenssfeer van een ander kan worden aangemerkt indien die ander ten tijde van die gedraging met die gedraging bekend was en dus niet indien deze nadien op de hoogte is gekomen van die gedraging. Die opvatting vindt evenwel geen steun in het recht en in het bijzonder niet in art. 285 Sr.
Maar waar zit dan de dwang? Die zit hem in het stiekeme karakter. Als jij als stalker je niet laat betrappen, kan ik geen bezwaar maken, je niet wegsturen of ingrijpen.
Het kan immers zijn dat de verdachte, door bewust en gedurende langere tijd heimelijk en onopgemerkt te filmen, heeft willen bewerkstelligen dat die ander zich niet kon verzetten tegen het gefilmd worden en aldus werd gedwongen dat filmen te dulden.
Dwang is het wegnemen van keuzevrijheid bij een ander, zoals een commenter schreef toen. En dat is precies wat hier ook gebeurt, als je bij iemand een AirTag in de tas of achterin de auto doet.
Goed idee dus om het opsporen van die dingen iets makkelijker te maken.
Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.
Bron: Security.nl